سلول گیاهی علاوه بر آب و مواد معدنی جذب شده از خاک و کربوئیدراتهای تولید شده در فتوسنتز، برای رشد مطلوب به مواد شیمیائی معین دیگری نیاز دارد. از جمله این مواد، ترکیبات آلی به نام هورمون است. هورمون ها فقط به مقدار بسیار جزئی مورد نیاز است و در اغلب موارد توسط خود گیاه به قدر کافی ساخته می شود.
هورمون ماده ای است که در یک بخش از موجود زنده به مقادیر کم تولید می شود و پس از انتقال به بخش دیگر اثرات خاصی بر جای می گذارد. فاصله ای که هورمون انتقال می یابد ممکن است زیاد باشد، مثلا از یک برگ به یک جوانه، یا کمتر مثلا از مریستم انتهائی به سلول های زیر آن و یا حتی ناچیز تر باشد مثلا از یک اندامک به اندامک دیگری در درون سلول. چند گروه عمده هورمون های تنظیم کننده رشد در گیاهان وجود دارد که عبارتند از: اکسین، جیبرلین، سیتوکینین، اسید آبسزیک و اتیلن.
هورمون ها و مواد مصنوعی مترادف آنها در کشاورزی به عنوان مواد کنترل کننده گل دهی، میوه دهی، رسیدن میوه، خواب و ریزش در گیاهان و به عنوان مواد رونق بخش توسعه ریشه و علف کش های انتخابی مصارف زیادی یافته است(زندگی گیاه سبز).
اکسین ها :
بارزترین ویژگی اکسین اثری است که بر روی رشد طولی سلول های ساقه دارد. از اثرات بسیار مهم دیگر اکسین ها نقش آنها در تقسیم سلول، تولید ریشه، ایجاد لایه سواگر(لایه ایی که باعث جدایی دمبرگ و دمگل میوه از محل اتصال می شود)، گل انگیزی، تولید و رشد و رسیدن میوه و سر انجام ایجاد چیرگی جوانه انتهایی می باشد. عامل مهمی که در تاثیر اکسین ها موثر است غلظت این مواد در بافت گیاهی است. به طور کلی حساسیت بافت های مختلف گیاهی نسبت به غلظت اکسین ها با یکدیگر متفاوت است، به عنوان مثال بافت های ساقه، نسبت به اکسین، بیشتر از بقیه بافت ها تحمل دارند، در حالی که بافت های ریشه از همه حساسترند.

کاربرد اکسین در باغبانی:
• تنک کردن و جلوگیری از ریزش گل و میوه
• تولید بافت پینه ای(کالوس)
• ریشه دار کردن قلمه ها
• جلوگیری از رشد نرک ها و پاجوش ها
• گل انگیزی و تولید میوه
• رشد طولی شاخه و چیرگی انتهایی(اصول باغبانی)

جیبرلین :
اسید جیبرلیک معروف ترین جیبرلین هاست که وجود آن در بسیاری از گیاهان عالی و پست گزارش شده است. مراکز ساخت جیبرلین ها درون گیاه عبارتند از: انتهای ساقه، قسمت های فعال ریشه، برگ های جوان، میوه های در حال رشد و به ویژه بذر های در حال رشد و رویش.

اثرات جیبرلین ها :
جیبرلین ها نیز تقریبا تمام فیزیولوژیکی رشد و تولید مثل گیاهان را به خوبی کنترل می کنند. بارزترین اثر جیبرلین ها ازدیاد رشد گیاهان از طریق طویل ساختن فواصل میان گره ساقه های آنهاست. این تاثیر معمولا همراه با رنگ پریدگی موقتی برگ هاست که اکثرا پس از 10 روز به حال عادی برمی گردند. جیبرلین ها می توانند بسیاری از گیاهان دو ساله بدون ساقه را که برای گل دهی نیاز به سرما دارند، بدون سرما دیدن، وادار به تولید ساقه گل دهنده کنند. نحوه عمل چنین است که در انتهای ساقه هایی که به جیبرلین آغشته شده اند، از طرفی تقسیم سلولی زیاد میشود و از طرف دیگرهر کدام از سلول ها نیز بزرگ می شوند و بدین ترتیب ساقه زشد میکند و گیاه به گل می نشیند.
از اثرات مهم جیبرلین ها شکستن دوره استراحت در بذرهای بسیاری از گونه های گیاهی است.این بذر ها معمولا بدون دیدن دوره معینی از سرما فاقد قدرت رویش هستند. اما خیساندن این بذر ها در محلول جیبرلین باعث جوانه زدن آنها می شود.
با وجودی که جیبرلین ها بیشتر با خاصیت تحریک رشد طولی سلولهای ساقه شناخته می شوند، همانند اکسین ها، قدرت تشدید رشد میوه ها و بزرگ ساختن اندازه آنها را نیز دارا می باشند و در این مورد نیز بسیار موثر تر از اکسین ها هستند. همچنین نشان داده شده است که جیبرلین برای تشکیل و رشد میوه، بویژه میوه های بدون هسته، عامل مهمی محسوب می شود.
از اثرات دیگر جیبرلین ها اینست که دست کم در برخی از گیاهان از تجزیه کلروفیل جلوگیری کرده و از بدین وسیله پیری برگ را به تاخیر می اندازند.
کاربرد جیبرلین ها در باغبانی:
• در حال حاضر مهمترین کاربرد جیبرلین ها به ویژه اسید جیبرلیک بالا بردن میزان محصول در انگور می باشد.
• جیبرلین ها ایجاد میوه ناشی از بکر زایی را روی گیاهانی که بطور طبیعی توانایی این کار را داشته باشند افزایش می دهند.
• عقب انداختن رسیدگی میوه هایی مانند خرمالو است که اگر پس از رسیدن به سرعت چیده نشوند به سرعت نرم و فاسد می گردند.
• شکستن رکود بذر ها
• پا بلند ساختن گیاهان پا کوتاه
• به گل نشاندن گیاهان روز بلندی که تحت شرایط روز کوتاه پرورش یافته اند.
• مبارزه با کوتاه ماندگی گیاهانی که به دلیل ابتلا به بیماریهای ویروسی خاص از رشد باز مانده اند.

سایتوکینین :
تولید سایتوکینین در نقاطی از گیاه انجام میشود که تقسیم سلولی به طور فعال در حال انجام می باشد. این نقاط شامل جوانه ها، برگ های جوان و میوه های در حال رشد است. بررسی ها نشان داده اند که سایتوکینین ها درون ریشه ها و به احتمال زیاد در نوک ریشه ها ساخته می شوند و از طریق آوند های چوبی به سایر نقاط گیاه انتقال می یابند و فعالیتهای فیزیولوژیکی آنها را کنترل می کنند.

اثرات سایتوکینین ها :
مهمترین اثر آن کنترل تقسیم سلولی است، این عمل از طریق تحریک تولید اسید های هسته ای انجام میگیرد. همچنین سایتوکینین ها به خاطر تاثیری که در ساخته شدن اسیدهای هسته ای و پروتئین ها دارند قادرند پیری را در برگ ها و سایر اندام های گیاه به تاخیر بیاندازند. در برخی از گیاهان سایتوکینین ها بر روی جوانه زدن بذر ها تاثیر می گذارند. از اثرات مهم دیگر سایتوکینین ها تحرک بخشی مواد غذایی و جلب این مواد به عضوی مثل میوه ها، برگها و غده های جوانی است که یا خودشان سازنده سایتوکینین هستند و یا مصنوعا به سایتوکینین های خارجی آغشته شده اند.
کاربرد سایتوکینین ها در باغبانی:
• مهمترین کاربرد سایتوکینین ها در باغبانی، کمک به تولید گیاهانی مانند داودی و میخک، از طریق کشت بافت، می باشد که هم اکنون به صورت تجارتی در سطوح بزرگ انجام می گردد.
• استفاده دیگر سایتوکینین ها در گلکاری می باشد که عبارت است از بکار گیری آنها در بی اثر ساختن چیرگی انتهایی در گیاهانی مانند حسن یوسف و فلفل زینتی، و تولید بوته هایی با شاخساره منشعب و متراکم که از بازار پسندی بیشتری برخوردار می باشد.
• کاربرد دیگر سایتوکینین ها در طولانی کردن عمر گل های بریدنی و سبزی های برگی در مراحل بعد از برداشت می باشد.

اتیلن :
اتیلن در شرایط متعارف، گازی می باشد، بیش از یک قرن است که شناخته شده است، از آن برای سبز زدایی مرکبات و رساندن موز و خرمالو در انبار استفاده کرده اند. این گاز یکی از ترکیبات طبیعی میوه های در حال رسیدن می باشد. تمام اندام های گیاهی، بویژه میوه ها اتیلن تولید می کنند.

تولید اتیلن در گیاهان:
هر یک از ترکیبات گیاهی تحت شرایط ویژه ای اتیلن تولید می کنند. این شرایط، یا مرحله ویژه ایی از رشد و نمو است که معمولا همراه با تولید اتیلن فراوان می باشد یا ناشی از زخم گیاه و یا شاید حاصل از موانعی باشد که در برابر رشد و سایر فعالیت های فیزیولوژیکی گیاه ایجاد شده است.
میزان تولید اتیلن در گیاهان، تا حد زیادی تحت تاثیر عوامل محیطی و هورمون های دیگر است، برای مثال کاربرد اکسین ها در اکثر موارد باعث ازدیاد تولید اتیلن می شود، به همین دلیل این احتمال وجود دارد که اکسین بعضی از اثرات خود را از طریق تولید اتیلن اعمال می کند.
اثرات و کاربرد های اتیلن:
هنگامی که بذر ها، جوانه ها و غده های در حال رکود، به مدت کوتاهی تحت تاثیر اتیلن قرار گیرندآغاز به جوانه زنی و رشد میکنند ولی هرگاه مدت زمان تیمار با اتیلن زیاد باشد حالت رکود نه تنها بر طرف نمی شود بلکه تشدید نیز می شود. از این خاصیت اتیلن، برای شکستن رکود غده های سیب زمینی و وادار ساختن آنها به جوانه زنی و رشد استفاده می کنند.
امروزه مشخص شده که اکسین اثرات خود را از طریق تحریک به تولید اتیلن بر جای می گذارد. مهمترین اثر اتیلن، که امروزه بیشترین مقدار مصرف اتفن را به خود اختصاص داده، تسریع در رسیدن میوه های روی درخت و درون انبار، صرفه جویی در نیروی لازم برای جدا سازی میوه ها از درخت، و تسهیل برداشت مکانیکی است. برای میوه هایی مانند گردو، آلبالو، گیلاس و هلو، آزمایش نشان می دهد که حدود یک ماه پیش از زمان برداشت تجاری، مصرف اتفن در غلظت هایی که بر حسب نوع میوه متفاوت است باعث می شود که اولا تمام میوه ها تقریبا با هم و حدود دو هفته زودتر برسند و ثانیا بتوان توسط دستگاه های مکانیکی لرزاننده با صزف نیروی کمتر ، همه را در یک مرحله برداشت کرد.
اسید ابسیزیک:
این ترکیب به وجود آمده طبیعی در بعضی جنبه های رشد و نمو گیاه به کار گرفته می شود، برخی از آنها بازدارنده رشد هستند و تعدادی ار آنها نقش تسریع و تحریک کنندگی دارند( جنین زایی، ذخیره پروتئین دانه ها).
اسید آبسیزیک در سرتاسر عالم گیاهی به طور وسیعی گسترش یافته است و این ماده در گیاهان عالی، خزه ها، جلبک های سبز، قارچ ها و اخیرا در مغز موشها نیز یافت شده است. اسید ابسیزیک در برگ ها( کلروپلاست ها و دیگر پلاست ها) سنتز می شود و این واکنش در پاسخ به تنش توسط گیاه صورت می گیرد.
اسید آبسیزیک به عنوان نشانگر عمل می کند که بانگر تحمل تنش توسط گیاه می باشد. اما این ترکیب در فرایند های فیزیولوؤیکی طبیعی در گیاهان نیز به کار می رود.
واکنش هایی که اسید آبسیزیک در انجام انها موثر است:
• باز و بسته شدن روزنه ها
• بیان تنش آبی
• حفاظت از گیاهان در مقابل تنش نمک و تنش سرما
• جنین زایی طبیعی
• تحریک ذخیره پروتئین بذر
• ریزش
• جوانه زنی بذر
• رشد و زمین گرایی.

برازینواستروئیدها :
در حال حاضر به وضوح نمی توان گفت که برازینواستروئید ها از کدام بخش گیاهان سنتز می شوند؛ به هر حال آنها در بخشهای مختلفی از گیاهان شامل گرده، برگها، بذور، شاخه ها، غده ها و ساقه ها دیده می شوند، اما در ریشه گیاهان وجود ندارند.
از زمان کشف برازینو استروئیدها تاکنون فعالیت بیولوؤیکی آنها در سیستمهای آزمایشی متعددی مورد ارزیابی قرار گرفته و نشان داده شده است که این مواد در اعمال زیر به کار گرفته می شوند:
• تغییر مقاومت به سرما
• بیماری
• علف کش ها
• استرس های شوری
• افزایش عملکرد محصول
• جوانه زنی بذر
• کاهش سقط جنین میوه و ریزش
• فعالیت های ضد استروئیدی
• جلوگیری از توسعه و رشد ریشه.

سالیسیلاتها :
گروهی از ترکیبات هستند که فعالیت آنها بیشتر شبیه به اسید سالسیلیک می باشد که یک فنل گیاهی است؛ فنل ها به عنوان موادی تعریف می شوند که دارای یک حلقه آروماتیک همراه با یک گروه هیدروکسیل یا مشتقات آن فعال می باشند.
اسید سالسیلیک در برگها و دستگاه زایشی گیاهان شناخته شده است و بیشترین مقدار آن در گل آذین گیاهان گرمسیری یافت می شود که بوسیله پاتوژن های نکروزه کننده آلوده گشته اند.

اسید سالسیلیک بر روی برخی از اعمال گیاهی موثر است اما گلدهی، تولید گرما در گیاهان منطقه گرمسیری، توسعه مقاومت نسبت به بیماری فرایند هایی هستند که اسید سالسیلیک بیشترین تاثیر را در آنها داشته است.
جازموناتها :
هر چند که اطلاعات کمی در مورد بیوسنتز جازموناتها وجود دارد، شواهد نشان داده است که نواحی انتهایی ساقه، برگ های جوان، میوه های نارس و مریستم انتهایی ریشه حاوی بالاترین سطوح از جازموناتها می باشند. جازمونات می تواند یک سری از واکنش های فیزیولوژیک را در گیاهان به انجام برساند. هنگامی که اسید جازمونیک به صورت خارجی بر روی گیاهان استعمال نشود، پیری، ریزش دمبرگ ها، تشکیل ریشه، پیچیدگی جوانه انتهایی، سنتز اتیلن و سنتز بتا کاروتن را تسریع می کند. علاوه بر این اثرات تسریع کننده جازمونیک اسید را در جلوگیری از جوانه زنی بذر، رشد کالوس، رشد ریشه، تولید گرده، از خود نشان داده است.

همچنین نشان داده شده است که اسید جازمونیک می تواند بروز و بیان ژن را در تعدادی از گونه های گیاهی تحریک کند. اسید جازمونیک در یک عمل مشخص در یک عمل مشخص پروتئینها را تحریک کرده که آنها همان پروتئین های ذخیره ای سویا، بازدارنده های پروتئیناز های تحریک شده به وسیله زخم در گوجه فرنگی و سیب زمینی و پروتئین های ذخیره ای بذر و پروتئین های پیکره غشای روغنی می باشند. نشان داده شده است که سطوح درون زای جازمونات در پاسخ به محرک های خارجی از قبیل زخم شدن، نیروی های مکانیکی، مواد تحریک کننده به دست آمده از گیاهان مورد حمله پاتوژن و فشار اسمزی از خود افزایش نشان داده است.